Światowy Dzień Wzroku obchodzony jest corocznie w drugi czwartek października. Obchody koordynowane są przez Międzynarodową Agencję do Zapobiegania Ślepocie (IAPB) w ramach inicjatywy VISION 2020 i mają na celu skupić uwagę świata na problemie ślepoty i zaburzeń widzenia. Tegoroczny Światowy Dzień Wzroku przypada na 12 października.

Każdego roku w ramach Światowego Dnia Wzroku podejmowane są działania mające na celu podniesienie świadomości społecznej na temat ślepoty i zaburzeń widzenia, które stanowią poważny problem zdrowia publicznego na całym świecie. Około 285 milionów ludzi na świecie to osoby niedowidzące lub niewidome, mimo że 80% przypadków zaburzeń widzenia da się uniknąć.

Jak wspierać wzrok każdego dnia? Odpowiedź na to pytanie powinien poznać każdy, kto chce jak najdłużej cieszyć się życiem bez okularów czy też ochronić się przed pogłębieniem wady wzroku. Problemy ze wzrokiem coraz częściej dotykają najmłodszych. Jest to zjawisko na tyle powszechne, że może być nazwane chorobą cywilizacyjną. Odpowiada za nią między innymi niebieskie światło, którego w naszym otoczeniu jest coraz więcej.

Czym jest niebieskie światło?

Niebieskie światło, a inaczej także światło widzialne o wysokiej energii jest rodzajem światła, który emitują słońce, energooszczędne oświetlenie, a także urządzenia cyfrowe i wyświetlacze, czyli smartfony, GPS, monitory LCD/LED, tablety, laptopy i komputery. Chociaż powszechnie uważa się, że starsze modele monitorów bardziej szkodziły wzrokowi, w rzeczywistości im bardziej nowoczesny i zaawansowany jest ekran, tym więcej niebieskiego światła emituje. Światło to samo w sobie jest naturalnym zjawiskiem. To ono utrzymuje stan czuwania w ciągu dnia, jednak długotrwałe wystawienie na jego działanie może prowadzić do przemęczenia oczu, zaburzać rym snu, a w skrajnych przypadkach również prowadzić do uszkodzenia siatkówki i zwyrodnienia plamki żółtej. Wszystko to natomiast wynika z bliskiego sąsiedztwa niebieskiego światła do spektrum ultrafioletu, który jest szkodliwy dla ludzkich komórek.

Światło niebieskie - wpływ na organizm

Wpływ niebieskiego światła dotyczy szczególnie oczu głównie w obszarze siatkówki. Następuje uszkodzenie receptorów, prowadząc do ich obumierania. To natomiast wiąże się z uszkodzeniem wzroku. Proces ten jest stopniowy, dlatego tak trudno go dostrzec. Pierwszym z jego objawów są pojawiające się mroczki, które stopniowo zwiększają się, a ostatecznie zupełnie uniemożliwiają widzenie z bliska.

Na tym nie kończy się wpływ niebieskiego światła na zmysł wzroku. To z jego powodu nerwy wzrokowe kurczą się i rozluźniają, by właściwie zogniskować obraz. Prowadzi to do ich nadwyrężenia i uczucia dyskomfortu. Z tego powodu podczas pracy z urządzeniami cyfrowymi wiele osób skarży się na zmęczenie wzroku, nieostre widzenie czy nawet bóle głowy. Innymi efektami oddziaływania niebieskiego światła jest uczucie suchości lub pieczenia oczu oraz ich łzawienie.

Nadużywanie urządzeń emitujących niebieskie światło, czyli smartfonów, tabletów, ekranów monitorów i tv również źle wpływa na mózg nakazując mu ciągłą aktywności. Jest to również czynnik zaburzający wydzielanie melatoniny, czyli hormonu, który odpowiada za zasypianie i regenerujący sen. Melatonina, bowiem obniża ciśnienie krwi, temperaturę ciała i poziom glukozy, innymi słowy - czynniki odpowiedzialne za zdrowy i spokojny sen.                            

Nie jest możliwe zupełne ograniczenie niebieskiego światła. Przede wszystkim jest ono emitowane przez słońce, a zatem otacza nas każdego dnia. Zupełne zrezygnowanie z urządzeń elektronicznych również w cyfrowym świecie nie jest możliwe. Komputery dla wielu są niezbędnym narzędziem pracy, a życia bez telefonu coraz więcej osób nie jest w stanie sobie wyobrazić. Z tego powodu należy podjąć realne działania. Odpowiednia higiena pracy, unikanie skupiania wzroku na źródle światła i systematyczne skupianie wzroku na innym obiekcie niż monitor komputera to główne zalecenia. Równie ważna jest dieta. Luteina i zeksytyna powinny występować w niej w bardzo dużych ilościach, podobnie jak witamina A. Dlatego też dieta dla wzroku powinna obejmować w dużych ilościach takie warzywa i owoce jak sałata, szpinak, brokuły, dynia, brukselka, jarmuż, zielony groszek, kukurydza, marchew, buraki, kapusta, fasolka szparagowa, brzoskwinie, pomarańcze i pomidory. Wskazane jest, by codzienne spożywanie luteiny wynosiło, co najmniej 6 mg na dobę.

Wada wzroku a osiągnięcia szkolne

W szkole dziecko przez 70% bierze udział w zadaniach istotnie angażujących wzrok (Ibironke i wsp. 2011) . Im dziecko jest starsze, tym wymagania wzrokowe stają się coraz większe. Ponieważ w toku rozwoju uczeń przechodzi od fazy „uczę się czytać” do etapu „czytam, aby się uczyć”, ilość czasu poświęcanego na pracę z bliska rośnie z każdym rokiem, a czcionka, którą wydrukowany jest tekst, staje się coraz mniejsza. Dlatego u nastolatka nawet względnie mała niedoskonałość układu wzrokowego może mieć negatywne konsekwencje.

Co ważne, dziecko nawet z dużą wadą refrakcji najprawdopodobniej będzie mogło odczytać litery z podręcznika. Problem będzie się objawiał w inny sposób:  ogólną niechęcią do czytania, kłopotem z koncentracją i sennością. Nieskorygowana wada wzroku, szczególnie duża nadwzroczność i astygmatyzm mogą powodować trudności w czytaniu (Hopkins i wsp. 2020). Badania wykazują, że okulary korygujące wadę, mogą pozytywnie wpłynąć na osiągnięcia szkolne i rozwój zdolności czytania (Glewwe i wsp. 2016, Glewwe i wsp. 2018, Slavin i wsp. 2018).